Sensacyjne odkrycie na Biskupiej Górce. Miłośnicy historii gdańskiej dzielnicy wspierani przez specjalistów z Fundacji na rzecz Odzyskania Zaginionych Dzieł Sztuki Latebra odnaleźli grób Nathaniela Mateusza Wolfa (1724-1784). Przez kilkadziesiąt ostatnich lat miejsce pochówku XVIII-wiecznego lekarza, astronoma i przyrodnika pozostawało nieznane. Wiadomo było jedynie, że szczątki gdańszczanina spoczywają na terenie bastionu Ostroróg należącym dziś do policji, niedaleko dawnego schroniska Hitlerjugend. – To niesamowite odkrycie. Nie ma wątpliwości, że po zakończeniu badań miejsce pochówku Nathaniela Wolfa powinno zostać udostępnione gdańszczanom i turystom – mówi profesor Andrzej Januszajtis, wybitny znawca dziejów miasta.
Poszukiwania zainicjowane przez Krystynę Ejsmont i Wojciecha Ostrowskiego ze Stowarzyszenia Biskupia Górka toczyły się od kilku lat. – Najpierw to było takie chodzenie po Biskupiej Górce i obracanie kamienia po kamieniu. Na kopanie nie mieliśmy zgody. Sprawa nabrała tempa w lutym tego roku, kiedy rozpoczęła się nasza współpraca z Fundacją Latebra. Wspólnie wystąpiliśmy do pomorskiego konserwatora zabytków o zgodę na prowadzenie poszukiwań pamiątek historii w miejscu byłej restauracji Cafe Bischofshöhe oraz poszukiwań szczątków Nathaniela Wolfa i jego obserwatorium. Pomnik i obserwatorium znajdowały się się na terenie należącym do policji, więc wymagana była również zgoda Komendy Wojewódzkiej. Sprawy zostały dopięte po wakacjach. Niedługo potem ruszyły prace – mówi Wojciech Ostrowski, działacz Stowarzyszenia Biskupia Górka i współautor filmu o Nathanielu Wolfie pt. „Po drugiej stronie bramy”. Nadzór archeologiczny nad pracami sprawował Przemysław Garlicki z Fundacji na rzecz Odzyskania Zaginionych Dzieł Sztuki Latebra.
Poszukiwacze mieli wskazówkę, że astronom został pochowany w odległości ok. 20 metrów od swojego obserwatorium... rozebranego niespełna 30 lat po jego śmierci, w 1813 roku. Na starych planach, bardzo niedokładnych, można zobaczyć, gdzie mniej więcej była ta „Dostrzegalnia Gwiazd” – gdzieś w obrębie bastionu Ostroróg. – Informację tę przekazał nam profesor Januszajtis, który od początku patronował naszym poszukiwaniom. Mieliśmy też wskazówkę od historyka Jana Daniluka. W artykule opublikowanym w „Dzienniku Bałtyckim” w 1947 roku wyczytał, że grób znajduje się na prawo od bastionu, w gęstwinie drzew, 150 metrów od domy bractwa, czyli od ówczesnego akademika Politechniki i 150 metrów od bramy wjazdowej. Lokalny przewodnik Ryszard Kopittke, dobry duch Biskupiej Górki, znalazł przewodnik Jana Kilarskiego „Poznaj Gdańsk” z 1949 roku, w którym to miejsce zostało jeszcze dokładniej opisane niż w artykule. Miało znajdować się przy samym murze kazamaty, po prawej stronie. Tam zaczęliśmy – opowiada nam Wojciech Ostrowski.
Po zdjęciu wierzchniej warstwy ziemi poszukiwacze grobu natrafili na fundamenty. Niestety, dość współczesne, najprawdopodobniej po garażu wzniesionym w czasach, gdy gospodarzem tego terenu była milicja. Równie wątpliwą atrakcją pochodzącą z drugiej połowy XX wieku był odnaleziony w tym miejscu przez eksploratorów dół śmietnikowy. Pod stertą śmieci odkryli kuty słupek, wyglądający na dość stary. Pojawiło się przypuszczenie, że to element ogrodzenia, które otaczało pomnik i grób astronoma. Jak się okazało, słuszne. – Pomnik posadowiony był na głębokości ok. pół metra poniżej obecnego poziomu gruntu. Budowniczowie garażu zwyczajnie zniszczyli go, a słupki ogrodzenia powyginali. Trzy z nich zostały wmurowane w fundamenty, jeden zaś tkwił w śmietniku. Potem okazało się, że to, co jest bryłą niekształtną odkopaną przez nas między słupkami, to szczątki pomnika. Tablica nagrobna była trochę głębiej. Leżała zwrócona licem ku dołowi w tym śmietnisku, oblepiona smołą i odpadami. Nazwisko Nathaniela Wolfa jest czytelne. U dołu widnieje rok 1884 – mówi Wojciech Ostrowski.
Znalezisko zostało zaprezentowane podczas dzisiejszej konferencji prasowej w siedzibie Stowarzyszeń Waga i Biskupia Górka przy Biskupiej 4. To jest nowsza tablica, która przy okazji odnowienia pomnika w setną rocznicę śmierci astronoma zastąpiła pierwotną z 1784 roku. Owalna, o wymiarach ok. 100 na 50 cm (gruba na ponad 10 cm), wykonana została z czarnego sjenitu. Waży ok. 200 kg. Poszukiwacze powiadomili o znalezisku Muzeum Gdańska, sugerując, że powinno ono trafić w ręce specjalistów. Stowarzyszenie nie ma odpowiedniego potencjału, by zadbać o należyte przechowywanie i konserwację zabytku. Co dalej? – Zgłosiliśmy pomorskiemu konserwatorowi zabytków fakt odnalezienia miejsca prawdopodobnego pochówku Nathaniela Wolfa, czyli obiekt archeologiczny. Nasze poszukiwania dotyczyły obiektów niearcheologicznych. Dokopaliśmy się do roku 1884, na dalsze prace nie mamy zgody. Właśnie o nią wystąpiliśmy. Przemysław Garlicki zapewnia, że jesteśmy w stanie pod jego opieką archeologiczną kontynuować poszukiwania. Procedury urzędowe nie powinny potrwać dłużej niż trzy tygodnie – wyjaśnia nam działacz Stowarzyszenia Biskupia Górka.
Obserwatorium Nathaniela Wolfa zostało rozebrane w 1813 roku, przed oblężeniem Gdańska. Nie wiadomo, czy cokolwiek z niego zostało. – Skoro już wiemy, gdzie jest grób, to w promieniu 20 metrów może natrafimy na coś jeszcze. Z pewnością będziemy szukać – dodaje Wojciech Ostrowski. 3.12.2019 / fot. Anna Rezulak / KFP

dodaj do koszyka wszystkie wyświetlone zdjęcia