65 lat temu w kinie Leningrad przy ul. Długiej w Gdańsku odbyła się premiera filmu „Orzeł” opowiadającego historię brawurowej ucieczki polskiego okrętu podwodnego z internowania w Tallinie i przejścia przez cieśniny duńskie do Anglii jesienią 1939 roku. Reżyserem i autorem scenariusza filmu był Leonard Buczkowski, twórca „Zakazanych piosenek” i „Skarbu. 7 lutego 1959 roku podczas premierowego pokazu filmu w Gdańsku reżyserowi towarzyszyli: współautor scenariusza, lotnik i popularny pisarz Janusz Meissner, operator Seweryn Kruszyński, szef produkcji Zespołu Filmowego Kadr Ludwik Hager oraz odtwórcy głównych ról – Aleksander Sewruk (komandor Kozłowski), Jan Machulski (porucznik Pilecki), Michał Gazda (mat Okoń), Zbigniew Filus (bosman Pierzchała) i znany aktor Teatru Wybrzeże Tadeusz Gwiazdowski (bosman Bryt). W gwiazdorskiej obsadzie filmu znaleźli się także Wieńczysław Gliński (kapitan Grabiński) i Bronisław Pawlik (mat Rokosz), o którym jeden z recenzentów napisał, że ma wszelkie dane na dobrego komika. Wśród marynarzy niewymienionych w czołówce byli m.in. Roman Wilhelmi, Henryk Bista i Stanisław Bareja.
Gościem specjalnym wydarzenia był jedyny pozostały przy życiu członek załogi „Orła” – mat Feliks Prządak, który z powodu choroby nie wziął udziału w ostatnim tragicznie zakończonym patrolu na Morzu Północnym. Okręt wypłynął 23 maja 1940 roku. Kontakt z załogą urwał się 2 czerwca, dziewięć dni później jednostka została uznana za zaginioną. Filmowego Orła zagrał bliźniaczy ORP „Sęp”, który po internowaniu w Szwecji 17 września 1939 roku przetrwał wojnę na jeziorze położonym niedaleko Sztokholmu.
Film Leonarda Buczkowskiego był w dziejach kina jedną z pierwszych fabuł rozgrywających się na pokładzie okrętu podwodnego. Rok później powstał „Ostatni brzeg” Stanleya Kramera. W maju 2012 roku „Orzeł” znalazł się na trzecim miejscu listy "Top 15 Najlepsze filmy o łodziach podwodnych. Koszmar podwodnej wojny" opublikowanej na portalu WP, wyprzedzając m.in. takie produkcje jak „Polowanie na Czerwony Październik” i „Żółta łódź podwodna”. 7.02.2024 / fot. Zbigniew Kosycarz / KFP

dodaj do koszyka wszystkie wyświetlone zdjęcia