- Udało mi się odnaleźć jedną z pierwszych miłości Zbigniewa Cybulskiego. Pani Aleksandra Balcerowicz mieszka dziś w Warszawie. On się w niej kochał w czasach krakowskich, jeszcze zanim zdał do szkoły aktorskiej i później, kiedy już był studentem. Pani Aleksandra podzieliła się ze mną listami miłosnymi, które Zbyszek pisał do niej w latach 1948-49. Bije z nich głębia tego uczucia. Niesamowita historia, która się skończyła dla Cybulskiego nieszczęśliwie, bo o rękę jego ukochanej zaczął się starać inny mężczyzna – znany później pisarz i satyryk Anatol Potemkowski. Nawet doszło do tego, że panowie mieli się pojedynkować o panią Olę. Zbyszek wymyślił, że będą rywalizować na Gubałówce, ale Aleksandra wybiła to Anatolowi z głowy. Do pojedynku ostatecznie nie doszło – opowiada Dorota Karaś, dziennikarka „Gazety Wyborczej”. W tych dniach do księgarń trafiła jej nowa książka - „Cybulski. Podwójne salto” (Wydawnictwo Znak, s. 414). Z legendą polskiego kina i idolem tamtego pokolenia mierzyła się przez dwa lata. Dziś otwarcie mówi o swojej przygodzie życia. Zasypiała i budziła się z myślą o Cybulskim. Oglądała jego filmy, przeczesywała archiwa, docierała do nigdy nie publikowanych dokumentów i do ludzi, którzy go znali. Wysłuchała wspomnień około 70 rozmówców. Kilka razy przeczytała dwie biblie, jak mówi o książkach Jerzego Afanasjewa i Marioli Pryzwan poświęconych wybitnemu aktorowi. - Kiedy w grudniu 2014 r. Wydawnictwo Znak zaproponowało mi, żebym napisała biografię Cybulskiego, długo zastanawiałam się, czy uda mi zmierzyć z legendarną postacią i czy mogę jeszcze coś nowego o niej powiedzieć. Po wstępnym rozpoznaniu stwierdziłam, że jakaś szansa jest, bo ukazywały się różne rzeczy na temat Cybulskiego, ale były to zbiory wspomnień – świetne – jednak nie całościowa biografia. Przed laty, tuż po śmierci Zbyszka, jego przyjaciel Jerzy Afanasjew wydał bardzo osobistą biografię, napisaną żywym i dość specyficznym językiem. Jednak nie wszystko można było wtedy opowiedzieć. Do tego specyfika narracji w „Oknie Zbyszka Cybulskiego” sprawia, że dla dzisiejszego czytelnika książka ta niekoniecznie musi być zrozumiała. Czytałam ją jak biblię, w tę i z powrotem, ale nawet dla mnie przy pierwszym czytaniu nie wszystko było oczywiste i jasne. Dopiero kiedy poznałam pewne fakty, zaczęło mi się to układać w całość. Moją drugą biblią był zbiór wspomnień „Cześć, starenia!” Marioli Pryzwan wydany przed dwoma laty. Znalazłam tam wspomnienia osób, które już nie żyją. Autorka jest świetną dokumentalistką. Bardzo mi pomogła w pracy. Miała dostęp do nieistniejącego już archiwum rodzinnego Cybulskich. Podzieliła się tym ze mną. To był niesamowity gest – wspomina autorka „Podwójnego salta”. Największą satysfakcję sprawił Dorocie fakt, że w jej książce jest dzieciństwo Zbyszka. Cybulski o nim nie mówił. Nawet jego najbliżsi powojenni znajomi myśleli, że pochodził z Dzierżoniowa. Urodził się na Kresach, w wsi Kniaże, blisko granicy z Rumunią. Jego matka była z domu Jaruzelska (Cybulski był daleko spokrewniony z generałem Jaruzelskim). - Dotarłam do nigdy niepublikowanych dzienników jego stryja Marcina Jaruzelskiego opisujących przedwojenne życie w Kniażu. Udało mi się odtworzyć dość dokładnie, jak to miejsce wyglądało, jak żyli mieszkańcy i jakie wartości wyznawali. Okazało się, że to była niesamowita rodzina, niezwykle patriotyczna, niezwykle uczciwa. Co ciekawe, inny los był pisany Cybulskiemu. Latem 1939 roku zdawał do Korpusu Kadetów we Lwowie – wśród jego najbliższych było wielu wojskowych. Dostał się do szkoły. W tym samym momencie zdawał do niej Andrzej Wajda, który się nie dostał. Zbyszek też nauki nie rozpoczął, bo wybuchła wojna. Ta część dzieciństwa przedwojennego i to, co robił w trakcie wojny, jest bardzo dokładnie udokumentowane. Pamiętnik Marcina Jaruzelskiego udostępniła mi jego córka Jadwiga, która mieszka dzisiaj w Poznaniu. Stryj Zbyszka starał się scalać losy rozproszonej podczas wojny rodziny. Już po jej zakończeniu usiadł i wystukał na maszynie kilkudziesięciostronicowy opis Kniaża. Czytając to, czułam jakbym chodziła po tych pokojach. Ten materiał był do tej pory pamiątką rodzinną, nikt poza najbliższymi tego nie oglądał. Mnie się udało. I to są w biografii nowe rzeczy. Po wojnie Cybulski ukończył liceum dla dorosłych w Dzierżoniowie. Potem jeszcze planował, że zostanie dyplomatą lub dziennikarzem. Studiował przez rok w Akademii Handlowej w Krakowie. Nauka potwornie mu nie szła. Podawał też w dokumentach, że studiował w Wyższej Szkole Nauk Społecznych na Wydziale Dziennikarstwa. Przetrzepałam archiwa tej szkoły - na żadnej liście go nie ma. Być może podchodził tam do egzaminów, ale na pewno nie był czynnym studentem. Czyli miał jeszcze rok opóźnienia i dopiero wtedy wybrał się do krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Przez całe dorosłe życie próbował dogonić czas stracony z powodu wojny. To było charakterystyczne dla jego pokolenia, które po zakończeniu działań wojennych rzucało się do życia, próbowało tę straconą młodość czy dzieciństwo odzyskać. U niego było to widoczne szczególnie. On nie zasypiał. Ciągle chodził niewyspany, ciągle miał jeszcze jakieś sprawy na głowie i ciągle chciał coś jeszcze zrobić – zachęca do lektury Dorota Karaś. 7.12.2016 / fot. Jerzy Bartkowski / KFP

dodaj do koszyka wszystkie wyświetlone zdjęcia