13 kwietnia obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Tego dnia 1943 roku faszystowskie Niemcy upubliczniły informację o odkryciu na terenie ZSRR masowych grobów oficerów Wojska Polskiego zamordowanych przez funkcjonariuszy NKWD. Wśród blisko 22 tys. ofiar zbrodni ludobójstwa było 14,5 tys. jeńców wojennych z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz 7,3 tys. więźniów aresztowanych na terenach okupowanych przez ZSRR. Zginęli od strzałów w tył głowy. Związek Radziecki przyznał się do popełnienia zbrodni dopiero po pięćdziesięciu latach – 13 kwietnia 1990 roku. W 82. rocznicę rocznicę „Katynia” Instytut Pamięci Narodowej zaprosił nas na otwarcie wystawy zatytułowanej „Ostaszków, skrzynka pocztowa nr 37”. Ekspozycję poświęconą losom obywateli polskich uwięzionych i zamordowanych w ZSRR można oglądać w Muzeum II Wojny Światowej.
Tytuł „Ostaszków, skrzynka pocztowa nr 37” nawiązuje do konkretnego miejsca, monasteru – Pustelni Niłowo-Stołobieńskiej, w którym zorganizowano jeden z obozów specjalnych NKWD. Na taki adres do wiosny 1940 roku przychodziły listy od rodzin do uwięzionych tam obywateli polskich. Tam też po latach, w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu, miała stanąć wystawa, wpisując się w narrację klasztornego muzeum. Niestety, nie doszło do tego, albowiem w władze klasztoru wycofały się z wcześniejszych obietnic. Być może kiedyś uda się powrócić do tego planu, dzisiaj zaś tym istotniejsza jest możliwość prezentacji ekspozycji w innych miejscach w imię pamięci o ponad sześciu tysiącach obywateli polskich więzionych w Ostaszkowie i zamordowanych w Twerze (Kalininie). Na kilkunastu planszach dotykamy ich tragicznej historii. Obrazom obozowym towarzyszą zdjęcia wydobytych z dołów śmierci w Miednoje przedmiotami ze zbiorów Muzeum Katyńskiego. Dwujęzyczność wystawy (teksty polski i rosyjski) pozwala zwiedzającemu na zapoznanie się z dokumentami sowieckimi w ich oryginalnym brzmieniu. Komentarz odautorski sprowadzony jest do niezbędnego minimum, by umożliwić nieznającemu historii Polski odbiorcy zorientowanie się w faktach tworzących tło historyczne. Na panelach widnieją zdjęcia ofiar zbrodni, dobrane tak, by tworzyły iluzję kontaktu wzrokowego z oglądającym wystawę. Wrażenie przecinających się rzeczywistości pogłębia fakt, że panele odbijają postać zwiedzającego. Symboliczną rolę sarkofagu odgrywa skrzynia z podświetlonym mundurem polskiego policjanta. W tle słychać ścieżkę dźwiękową – siedmiogodzinną listę więźniów Ostaszkowa zamordowanych w Twerze. 13.04.2022 / fot. Krzysztof Mystkowski / KFP

dodaj do koszyka wszystkie wyświetlone zdjęcia